Училиште во Подгорица – учество на авторите од почеток до крај

Она што го прави овој проект особено важен е фактот што е изработен според идејно решение кое ја освои првата награда на конкурсот за овој проект. Нешто што веќе е пракса во Црна Гора кога станува збор за натпревари од јавно значење. Авторите беа вклучени во развојот на главниот проект, а потоа и во неговото извршување и реализација. Учеството на авторите од почеток до крај го отсликува квалитетот на таквиот концепт во завршениот објект.

Основното училиште „Новка Убовиќ“ на архитектонската пракса Биро „81000“ се наоѓа во населбата Толоши во Подгорица. Станува збор за подрачје на дерегулирана изградба каде покрај семејните куќи може да се најдат и запуштени земјоделски површини, бавчи, овошни насади, оранжерии итн. Јавниот простор на населбата се сведува на хаотична мрежа од лошо поврзани патишта. Имајќи ги предвид различните програми (училиште и фискултурна сала) и различните конструктивни системи на програмата, проектантите ја нагласиле токму таа разлика и го поделиле објектот на два независни волумена – училиште и фискултурна сала. На тој начин формирале навидум строг концепт: две програми, две конструкции, две куќи.

Комплексната наставна програма на основното училиште е осмисленаа во две ламели со три тракта, во насока исток-запад. Тоа е посилен урбан потег кој воспоставува хиерархија во инаку расфрлана изградена средина. Дополнително, поставеноста на училиштето во правец исток-запад овозможило разумна ориентација на сите наставни простории на север и југ, што е најсоодветна ориентација во смисла на обезбедување на соодветна микроклима во училниците. Вториот волумен – фискултурната сала, поставен е нормално на училиштето, во правец север-југ.

Веднаш до главниот пат на југ, поставени се спортски терени кои се надоврзуваат на постоечкиот фудбалски стадион на исток. Пред училиштето – на север, формиран е училишен плоштад, кој со атлетска патека е поврзан со спортските содржини на југ. Понуденото решение е логично во урбанистичката поставка, а со диспозиција на јавните содржини на парцелата (плоштад, шеталиште/атлетска патека, парк, спортски терени) на населбата и нуди јавни содржини кои и недостигаат. На овој начин, просторот предвиден за основното училиште, освен како место за образование, предвиден е и како отворен јавен простор достапен за сите жители на населбата, кој има тенденција да стане катализатор на собирање, дружење, играње и рекреација со цел зајакнување на заедницата.

Училиштето е проектирано како самостоен објект со катност: подрум, приземје и два ката. Влезот во објектот е од северната страна, преку училишниот плоштад. Позицијата на главниот влез е нагласена со трем, кој воедно е и место каде што учениците можат да се соберат доколку врне или ако сонцето е прејако. Функционалната дистрибуција на содржините е речиси прототипска, проектирана во систем со три тракта со матични и предметни училници во јужниот тракт, специјализирани училници со кабинети, администрација, библиотека и социјални простории во северниот тракт, односно. хоризонтални и вертикални комуникации и санитарни блокови во средниот тракт.

Организацијата со три тракта во која бочните трактати се определени со строга функција, а центарот неодреден, оставен на случајни средби и проширено учење, претставува вреден придонес кон темата неформално образование и трансформација на традиционалниот монотон училишен ходник, во интерактивна училишна улица.

Фискултурната сала е сместена во шумата, на исток на парцелата. Претставува независен волумен и конструктивна целина. Валканиот, блок за соблекувални, заедно со останатите сервисни простории на салата, вкопан е на ниво на подрумот, со што големиот габарит на објектот во значителна мера визуелно е намален. На овој начин, на партерот е создадена пауза помеѓу училиштето и фискултурната сала, која е искористена за формирање патека/атлетска патека од која се пристапува до трибините на салата.

Надземниот дел од фискултурната сала функционира како кровна лантерна, преку кој се осветлува арената, од источната и западната страна со помош на стаклена ѕид завеса.

Достапноста на кровот на височина од четири метри овозможило да се формира терен за мал фудбал. Теренот на кровот практично е сместен меѓу борови и како таков му дава идентитет на училишниот комплекс и претставува место за средба на жителите на населбата.

Објектот е добитник на Гран при на Црногорскиот салон за архитектура 2022.