„Ресавска школа“ на македонски начин

Србите често користат израз „ресавска школа“ како метафора кога сакаат да прикажат дека нешто е препишувано од друг извор. Најчесто тоа е сарказам којшто се однесува на плагијат,  но не само дека нешто е препишувано туку и дека е користено туѓо дело, без цитирање на авторот и без негова дозвола. Во сите земји ова е регулирано со закон, како повреда на авторски права и подлегнува на санкции.

Атрибутот „ресавска“ се однесува на манастирот Манасија во соседна Србија, близу до реката Ресава, поради што манастирот Манасија често се идентификува како манастир Ресава. Во средниот век, во овој манастир активна била школа за умножување, односно препишување на црковни книги од страна на калуѓерите, поради фактот што во тоа време не постоеле никакви уреди за печатење. Е, токму овој макотрпен труд на калуѓерите, послужил како идеја, честата појава на плагијати да се дефинира како „ресавска школа“.

За наша среќа, денес e многу полесно, живееме во време кога само со една опција на компјутер, „copy  – paste“, можеме да копираме не само текст туку и графика. Но, тука има само едно „ако авторот… “. Еве примери за мои лични искуства каде го нема ова „ако…“

На сликите 1, 2, 3 и 4, од левата страна се извадоци од мојата книга „Топлински мостови во градежните конструкции“, издадена во 2012 година од страна на Институтот за стандардизација на Република Македонија. Од десната страна, некој ги „позајмил“ графичките прилози од мојата книга, без мое знаење и дозвола, за да ги прикаже како свој труд при обука на контролори за енергетска ефикасност на згради. Неговите генералии во „неговите трудови“ ги анонимизирав со прецртување со ленти.

Слика 1 – Лево оригинал, десно труд со плагијати

Но, за да не се сфати дека препишувањето е стопроцентно како оригиналот, плагијаторот внесува свои мини дообјаснувања, кои за жал се апсолутно неточни и непознати во македонските и во европските стандарди кои ја обработуваат оваа стручна област. На пример, не постои еднодимензионален (1D) топлински мост! Точкаст топлински мост е тродимензионален (3D)! (слика 2, десно).

Слика 2 – Лево оригинал, десно плагијат дополнет со погрешни дефиниции

Слика 3 – Лево оригинал, десно плагијат

Слика 4 – Лево оригинал, десно плагијат

На слика 5, (лево) е мојата книга „Прирачник за топлинска заштита на градежни објекти“, издаден во 2005 година, а десно е „Прирачник за ученици од средните училишта, Енергетска ефикасност на објекти“ печатен на македонски и албански јазик во 2015 година, во којшто претходниот плагијатор „позајмил“ графички прилози и од оваа моја книга.

Слика 5 – Лево оригинал, десно плагијат

Слика 6 – Лево оригинал, десно плагијат

Слика 7 – Моја книга „Пасивно користење на сончевата енергија“

Слика 8 – Лево оригинал, десно плагијат

Наравоучение:

Ако некој автор јавно публикува книга или каков било друг вид труд, (научен, текст, графика), не значи дека е забрането други лица, за свои цели, да користат дел од објавениот материјал. Но, за тоа постојат строги критериуми: од авторот треба да се бара дозвола за користење, или во крајна линија, задолжително е корисникот да го цитира изворот од кој го позајмил материјалот.

Во погореилустрираните мои случаи, ниту сум информиран за намерата да се користат делови од моите книги, ниту плагијаторот го наведува изворот. Значи, корисниците на трудот на плагијаторот се излажани за идентитетот на вистинскиот автор.

Немам друга дефиниција за случајов, освен дека се работи за кражба на делови од мои книги, кои, спакувани во „амбалажа“ на плагијаторот, тој ги користи за лукративни цели.

Дали ви е јасно, зошто, меѓу другото, на Шангајската листа на светските универзитети, УКИМ е рангиран на 1.964-то место од вкупно 2.000 универзитети?

Автор: д-р Петар НИКОЛОВСКИ, дипл. инж. арх.