Новата термоцентрала во Босна – двигател на економијата или товар за екологијата?

Термоцентралата Станари кај Добој во БиХ, на почетокот на јануари започна со испорака на електрична енергија. Има капацитет од 300MW, користи локален јаглен од блискиот рудник, и се проценува дека годишно ќе испорачува околу 2.000 GWh електрична енергија на мрежа.

Инвеститор е групацијата ЕФТ (Станари е првата приватна термоцентрала на Балканот), од каде велат дека ќе извезуваат енергија во Албанија, Македонија, унгарија, Словенија и Хрватска со оглед на фактот дека традиционално БиХ произведува вишок електрична енергија. Но, стручната јавност во земјата веќе дебатира околу прашањето дали новата централа е навистина усогласена со сите европски еколошки норми?

Имајќи во предвид дека енергетската ефикасност е тесно поврзана и со емисиите на CO2, пожелно е да се применат најдобрите достапни технологии во поглед на ефикасноста. Затоа. многумина се прашуваат зошто ТЕ Станари има ефикасност од 38,5% наспроти можноста за 43% што кај овој тип нови објети се постигнува?  

Од друга страна пак, Договорот во поглед на ограничување на максималните емисии на штетни материи во воздухот е склучен согласно  тогаш важечката ЕУ Директива (2001/80/EC), и вредностите подоцна не се корегирани согласно новата ЕУ Директива (2010/75/EU), со која критериумите се заострени. Иако последнава Директива дозволува новите построги критериуми да не се применуваат кај електраните кои ќе бидат пуштени во погон пред 2018 година, останува отврено прашањето зошто не е интервенирано, бидејќи изведбата сеуште  била на самиот почеток?

Навистина многу прашања кои можат да бидат сериозен предизвик на патот на БиХ кон Европската Унија со оглед на познатата енергетска политика на Унијата во врска со јагленот и другите јаглеродно интензивни енергенти.