Како климатските промени влијаат врз пожарите?

Шумските пожари беа многу интензивни оваа и минатата година во некои делови на светот, како што се Австралија, Арктикот и Амазонија. Слики од неконтролиран пожар што уништи сè пред себе ги обиколија медиумите и предизвика голема меѓународна реакција и внимание на истражувачите кои се обидоа да ги откријат причините зошто пожарите биле поголеми од вообичаеното и што нè очекува во иднина, се наведува на страницата Клима 101.

Од таа причина, научната страница Science Brief собра податоци од 73 истражувања на тема пожари и климатски промени објавени од 2013 година до денес. Анализата на резултатите од овие студии покажа дека климатските промени го зголемуваат ризикот од големи неконтролирани пожари.
Сепак, веројатно ќе бидете изненадени од фактот дека во периодот од 2003 до 2015 година во исто време, постои тренд на намалување на површината изгорена во пожари на глобално ниво. Така, вкупната површина погодена од пожари во 2015 година била околу 25 отсто помала отколку во 2003 година.
Овие податоци предизвикаа голема бука во круговите кои се занимаваат со климатските промени, поради што Carbon Brief објави детална анализа за врската помеѓу климатските промени и пожарите со интерактивни мапи и преглед на резултатите од индивидуалните истражувања. Она што се случуваше низ целиот свет во изминатите две години, обезбеди многу материјал за да се види кој е ризикот и каква иднина може да нè очекува.

Како климатските промени влијаат врз пожарите?
За да се појават шумски пожари, потребно е да преовладуваат одредени временски услови, од кои главните се долгите периоди на суша и топлотни бранови. Бидејќи овие временски услови стануваат се поекстремни или подолги, ризикот од пожари се зголемува. Затоа, климатските промени ја зголемуваат можноста за создавање услови погодни за избувнување и неконтролирано ширење пожари.
Најголемиот ризик варира од регион до регион, а еден општ фактор може да биде сушењето на вегетацијата. Имено, колку е поголема температурата и колку се помали врнежите, вегетацијата е посува и подложна на горење. Покрај тоа, сувата вегетација овозможува пожарот да се шири побрзо (особено под влијание на ветерот), зафаќа поголема површина и е потешко да се изгасне. Температурата и сушата не влијаат само на фактот дека пожарите се поинтензивни, туку и на тоа дека нивната сезона трае подолго, односно дека има повеќе денови во годината во кои постои ризик да избувнат.

Сезона на пожарите
Бројот на вакви денови расте токму поради климатските промени, покажува студијата на меѓународен тим од 2015 година објавена во „Nature Communications“. Ова е особено забележливо во делови од светот каде што снежната покривка се појавува во зима, како што се Северна Америка и Европа. Според веб-страницата Carbon Brief, авторите на ова истражување објаснуваат дека топлото време почнува порано во пролетта, а високите температури траат подолго на есен, така што нема снег во деловите од годината за кои беше вообичаено, што доведува до сушење на вегетацијата.
Објавено е уште едно истражување годинава, кое покажува дека во Калифорнија, поради климатските промени, бројот на есенски денови погодни за избувнување на пожар е двојно зголемен во споредба со 80-тите години на минатиот век.

Но, како започнуваат пожарите?
Според резултатите од студијата објавена од WWF, луѓето се најодговорни за избувнување на големи шумски пожари. Само четири отсто од шумските пожари во светот се случуваат природно, од молња, а остатокот се пожари што почнуваат поради намерно палење на шумата за расчистување на земјата, поради човечка небрежност или, во екстремни случаи, пироманија.
Сепак, во зависност од дел од светот што го набљудуваме, тоа зависи и од најчестата причина за пожари. Додека пожарите се јавуваат природно во Канада во најголем дел, тоа не е случај во Амазонија и Индонезија. Особено во последниве години, се забележува интензивирање на активностите за расчистување на земјиштето во овие земји.
Меѓутоа големите пожари не се карактеристични само за шумите. Тие се исто така чести на пасиштата, а ваквите пожари се најчести во Африка, каде што секоја година горат огромни подрачја под саваната.
Некои истражувања покажуваат дека дури 70 отсто од вкупниот број пожари во светот избувнуваат на овој континент.
Причината не лежи толку во промената на временските услови, колку во намерното палење на саваната, која во Африка е дел од традиционалното управување со земјиштето. Сепак, поради големиот раст на населението забележан на африканскиот континент и потребата за производство на храна, зголемената површина на саваната се претвора во земјоделско земјиште за одгледување земјоделски култури што повеќе не е дел од сезоната на пожари.
Бидејќи пожарите во Африка го сочинуваат мнозинството од сите пожари во светот, секое значително намалување на овој континент се рефлектира во вкупната површина што гори, а трендот на претворање на дивиот свет во земјоделско земјиште е присутен и во остатокот од светот.

2019 и 2020 година како најава за идните трендови?
Откако минатото лето и зима доминираа вести за пожари во јавноста, оваа пролет со нешто помалку внимание како резултат на пандемијата ковид-19, но со можеби ист страв од тоа што ќе се случи во иднина, медиумите известуваа за пожарите на Арктикот. Анализата на Европската служба за мониторинг на атмосферата Коперникус покажа дека пожарите во тој регион се повисоки оваа година отколку минатата, како и дека и двете години биле многу пати над просекот кога се гледа периодот од 2003-2019 година.
Во јуни годинава, пожари ја зафатија и Амазонија, што значи дека сезоната на пожари почна малку порано од очекуваното. Во овој дел од светот, шумските пожари обично се случуваат од август до октомври.
Бидејќи ефектите од климатските промени стануваат се повидливи и посилни, научниците предупредуваат дека во иднина се зголемуваат шансите за повторување на рекордните години како 2019 и 2020 година. Меѓународната организација World Weather Attribution во својата анализа покажа дека климатските промени ги направија овие пожари 30 отсто поверојатни отколку што би се случило без нив.

Главното влијание на климатските промени е создавање услови погодни за избувнување пожари, една од претпоставките што најверојатно ќе се материјализира е дека бројот на денови во кои може да се појави пожар ќе се зголеми.
Студија чиј прв автор е Дејвид Боуман од Универзитетот во Тасманија покажува дека бројот на вакви денови ширум светот ќе се зголеми за 35 отсто до средината на векот. Најголемо влијание се очекува во западниот дел на САД, Австралија, Јужна Африка и Медитеранот.
Затоа, клучно е да се намалат емисиите на стакленички гасови со цел да се запре греењето, како и да се развијат нови методи за борба против пожарите, бидејќи е очигледно дека пожарите ќе претставуваат зголемен ризик во иднина.