Гран при на 44. Салон на архитектура во Белград за куќа од коноп

На 44. Салон на архитектура, кој се отвори во средата во Музејот на применета уметност во Белград, за прв пат се доделени два Гран при награди на Салонот.

Едната и припадна на Љубица Арсиќ за проектот „Куќа од коноп, Хомољски планини“, додека другатат е доделена на Ксенија Петвар, Данијела Миловановиќ Родиќ, Марија Маруна, Синиша Тркуља, Јасмина Ѓокиќ, Ана Граовац, Мирјана Дреновак Ивановиќ Љалавиќоваиќ, за публикацијата „Во потрага по јавниот интерес: достигнувања на урбанизмот 2022 година“.

КУЌА ОД КОНОП, ХОМОЉСКИ ПЛАНИНИ

Во бескрајниот и помалку драматичен пејзаж на планините Хомољските планини, клиентот сакал куќа за одмор во чија изградба доминантно ќе се користат градежни материјали од индустриски коноп. Овој клучен аспект на проектната задача, со своите можности и ограничувања, им ја дефинирал темата, конструктивниот систем, па дури и формата на куќата на авторите на проектот, Љубица Арсиќ и Даниел Фукс.

Искрен однос кон градењето во природа

Прашањето што природно се наметнало на архитектите по посетата на локацијата на која доминираат морфолошки вдлабнатини и каде што нема соседни згради, е каков однос куќа за одмор треба да гради во однос на недопрениот пејзаж на работ на планината?

Како што велат авторите, куќата не се обидува да флертува со околината. Напротив, куќата е конципирана како артефакт што стои во дијалектички однос со својата природна средина. Наместо да му се додворува на пределот и да ја имитира неговата мимикрија, куќата гради нов контекст, со јасна определба дека куќата е резултат на градба и дека изграденото никогаш не може да биде природно во таа фундаментална концептуална смисла.

„Од друга страна, оваа куќа е направена од природа, материјалите (коноп и дрво) и технологијата на градење се автохтони за поднебјето и технолошки чисти. Во таа смисла, оваа куќа не бараше ништо повеќе од искрен однос кон градењето во природа“, велат авторите.

Флексибилна модуларност и просторна организација

Куќата е подигната од земја и ориентирана кон највисоката точка на хоризонтот. Хоризонталните подни и тавански плочи се во контраст со брановидниот терен. Со цел најдобро да се искористи сончевата светлина и погледот што се протега кон планинските масиви во далечината, куќата е со издолжена форма и се протега над повисоко плато, лебди над пејзажот. Издолжената основа е назабена со големи прозорски отвори од подот до плафонот, од кои секој поединечно го врамува пејзажот во далечината.

Објектот е развиена преку две нивоа кои ја следат конфигурацијата на теренот. Тежиштето на содржината што го сочинува престојот во куќата сместено на повисокото ниво, во рамки на меѓусебно поврзаната октагонална просторна шема, која дава приоритет на флуидноста на движењето и визуелната комуникација.

Секоја единица-модул се гради од геометријата на рамностран осмоаголник кој ритмички се надоврзуваат еден на друг. Сите модули се поврзани со континуирана тераса – галерија, која во зависност од надворешните услови може да се смета за составен дел од просторот за живеење.

Главниот пристап до куќата е од долното ниво, кое е делумно закопано во земја. Покрај комфорниот влезен хол, долното ниво содржи дополнителни содржини како сауна и зимска градина – стакленик.

„Просториите се ритмички распоредени така што се следат една со друга. Резултатот е флексибилна просторна структура со континуирани надворешни и внатрешни простори. Куќата е и „павилјон“ и „пештера“, вели Арсиќ.

Автохтоност на материјалите и градежните техники

Градежната индустрија е еден од најголемите загадувачи на глобално ниво. Архитектурата како дисциплина често се оградува од процесот на создавање материјали кои се користат во градежништвото, ги гледаме како готов производ што ни го наметнува пазарот. Дополнително, треба да се нагласи важноста на (енергетската) одржливост во текот на целиот животен век на зградата, како и прашањето: што се случува со материјалот кога ќе заврши животниот век на објектот?

Хемпкрите е био-композитен материјал составен од дрвенасто јадро на стебленца од коноп измешано со вода и вар како врзивно средство. Хемпкритот е целосно нетоксичен и има голем број на намени – од изградба на неносиви ѕидови, преку подови до изолација на покривот. Материјалот е отпорен на оган, вода и е добар изолатор. Хемпкрет не гние кога се користи над земја и може целосно да се рециклира. Апсорбира вишок на влага од воздухот, додека влажноста во просторијата повторно не се намали и на тој начин воспоставува баланс на влажноста во просторот.

„Вообичаена практика е објектите изградени од материјали на база на коноп да наликуваат или пак директно да ги користат вернакуларните формални принципи на градба (традиционални или „еко – хобит куќи“). Парадоксално, во овие случаи, материјалот обично не е видлив на фасадата или внатре во куќата. Спротивно на овие практики, овој проект се обидува да ја покаже убавината на голиот материјал, материјал кој се менува со текот на времето и старее со куќата.“ – велат авторите.

Собирање на дождовница и органски отпад

Исто така, во процесот на проектирање се водело сметка за принципите на пасивно собирање на сончевата енергија – ориентацијата на куќата и отворите и аголот на влегување на сончевата светлина во однос на годишните времиња.

Благодарение на ноќното ладење и употребата на природни и обновливи градежни материјали како дрво и коноп, се создава пријатна внатрешна клима без употреба на машински уреди.

Објектот има интегриран систем за собирање на дождовница, третман на отпадни води и собирање органски отпад. Во подрумот има стаклена градина за одгледување зеленчук и зачински растенија.

Материјали употребени во изградбата

Темелот и подната плоча на катот се излеани од бетон, додека ѕидовите се состојат од скелети од дрвени столбови стабилизирани со попречни носачи. Конструкцијата на плафонот се состои од четири надолжни дрвени греди.

Бидејќи ламинираното дрво не било достапно во околината, гредите се составени како дрвени решетки од помали дрвени елементи. Овие решетки гарантираат големи распони на економичен начин и ги ослободуваат внатрешните простори од конструктивни елементи. Изолацијата на куќата е целосно направена од коноп.

„Имплементирајќи ги локалните знаења и принципи во модерна форма и структура со високи перформанси, нашата долгорочна цел е да промовираме употреба на еколошки материјали преку овој и идните проекти за кои сè уште се верува дека не се лесно споиви со естетските начела на современата архитектура“, заклучува Љубица Арсиќ.