Порта3 – градежништво, архитектура и екологија Порта3 – градежништво, архитектура и екологија
Амстердам во светот се смета за град кој експериментирал со иновативни решенија за да одговори на еколошките и социјалните предизвици. Денес, овој град под нивото на морето работи на амбициозен план за одржливост со цел да создаде населби кои не произведуваат надворешен отпад или загадување. Како тест локација за пилот проектот е избран Буикслотерхам, поранешна индустриска област на северот на Амстердам, која се повеќе привлекува инвестиции. Врз основа на одредени економски параметри, планот за одржливост на Амстердам има за цел да го промени менталитетот на градот кон споделување простор, услуги и ресурси, што се смета за неопходно за да се постигне carbon neutral економија. Сепак, постигнувањето на кооперативна иднина кога засегнатите чинители имаат различни приватни интереси не е лесна задача.
Ова е местото каде што гејминг методот на планирање влегува во игра. Минатата есен, Play the City, мала старт-ап организација со седиште во Амстердам, почна да ги ангажира засегнатите страни во Буикслотерхам во процес на игри чија цел е да им помогне заеднички да постигнат најодржлив можен развој. За разлика од традиционалните методи на партиципативно планирање во кои државата гради сценарио и го презентира на јавноста за дебата, кога планирањето е процес на игра, засегнатите страни интерактивно ги „градат своите интереси“ во реално време додека конструираат развојна шема. Може да се создадат нови правила додека играта се спроведува со цел да се обезбеди флексибилност за да се постигне поголема заедничка цел.
Игрите се алатки за урбанистичко планирање уште од 1960-тите. Метрополис, една од првите градски игри, беше создадена во 1966 година за да му помогне на Градскиот совет на Лансинг, Мичиген да разреши проблеми во буџетот. Подоцна, со појавата на компјутерите, планирањето на „игри“ стана симулација на можни развојни сценарија базирани на податоци. Под влијание на идеологијата за планирање одозгора надолу од повоената ера, овие симулации не ги вклучија засегнатите страни и тие работеа со верување дека иднината на градот може да се предвиди преку научна анализа. На крајот, како што главното планирање одозгора надолу стануваше се повеќе дискредитирано, се појавија игри со повеќе играчи во „слободна форма“. SimCity, лансиран во 1989 година, го трансформира градското играње од затворен процес со единствен моќен играч со целосна контрола во отворено сценарио со повеќе играчи во кое учесниците би можеле да преговараат за урбаната иднина. Играњето како процес на планирање го пренесува тој принцип во реалниот урбан развој.
ИГРИ ЗА ОДРЖЛИВОСТ
Денес, кога младите креативци избегаа од притисоците за домување во центарот, Буикслотерхам стана синоним за хипстеризмот, летните фестивали и уметничките студиа. Иницијативите со вклучување на само-градители, задруги и мали архитектонски фирми се клучен дел од развојот на областа. Со оглед на тоа што Буикслотерхам сега е пилот-локалитет за амбициите за одржливост на Амстердам, овие помали актери мора да се приклучат на општината, големите развивачи и енергетските компании за да изградат јаглерод неутрално општество со кружни текови на храна, отпад, енергија и вода. Вообичаените строги правила за зонирање нема да се применуваат во Буикслотерхам – што претставува нова територија на ‘отпорот’ за земја позната по високо централизираните прописи за планирање.
Градската игра за иновации, ја создаде играта Play the City со цел да ги зближи овие засегнати страни за да создаде одржлива визија за Буикслотерхам. Пилот верзијата на играта беше одиграна за прв пат со планери од целиот свет како дел од конференцијата на Меѓународното друштво на градски и регионални планери (ISOCARP) во 2015 година во Амстердам. На почетокот на тест-играта, на учесниците им беа доделени улоги кои ги претставуваат интересите на вистинските засегнати страни, од клучни инвеститори до семејства и здруженија на заедницата. Секој играч доби картичка во која беа наведени субјективните желби, потреби и буџетски ограничувања. Различните еколошки, деловни и социјални цели го водеа донесувањето одлуки на секој од играчите. Амбициите се движат од желбата да се изградат кооперативни станови за млади професионалци до социјални станови за бегалци и приватни семејни домови.
Собирајќи се околу таблата за игра која детално ја моделира постојната област, играчите имаат стратегија да ја изберат локацијата што најмногу сакаа да ја развијат врз основа на нивните потреби. Актерите би можеле да одлучат да соработуваат со оние со заеднички интереси или да напредуваат сами кога ќе се соочат со конкуренција за да обезбедат оптимална локација. Играчите потоа ги избираат типовите на станбени и комерцијални згради што најмногу ги посакуваат, ставајќи ги 3-Д парчињата на таблата за игра. Со сеопфатниот предизвик за постигнување на најодржливиот можен развој во рамките на ограничувањата на даден буџет, играчите требаше да изберат во кои системи за управување со енергија, вода и отпад ќе инвестираат врз основа на картички кои ги наведуваат нивните цени, придобивки и компромиси. Секоја инвестиција е рангирана според нејзиното ниво на одржливост, при што играчите се обидуваат да заработат најмногу „зелени“ поени.
Флексибилните правила кои овозможуваат простор за иновации преку партнерство беа меѓу клучните теми на Градската игра за иновации. На пример, кога размислуваат дали да инвестираат или не во обновливи извори на енергија, актерите требаше да одлучат дали инвестицијата ќе им служи само на нив, на нивните непосредни соседи или на пошироката област – и какви придобивки ќе добијат од инвестирањето во секоја скала. Играчите открија дека инсталирањето соларни панели е поевтино кога трошоците се поделени помеѓу повеќе актери отколку кога се работи исклучиво за индивидуална употреба. Понекогаш, богат програмер со поголем буџет кој не бил толку загрижен за еколошките размислувања може да открие дека се подготвени да ги финансираат скапите првични трошоци за инсталирање соларни панели, доколку можат да ја распродадат дополнителната енергија произведена преку партнерства со повеќе финансиски оптоварени актери. — зголемување на рангирањето на одржливоста во споредба со другите програмери и повратот на инвестицијата.
Соработката навистина се случува во прелиминарната игра, но има неколку предизвици и научени лекции од истата. Архитектите и планерите кои учествуваат во пилот играта ги коментираат впечатливите сличности помеѓу предизвиците што се појавија за време на процесот на симулација за Буикслотерхам и оние со кои се соочуваат во реалниот живот, како што е недостатокот на споделување информации и ограничениот дијалог. Комуникацијата со другите учесници лоцирани подалеку на таблата за игри беше една од главните бариери за ефективна соработка. Иако играњето може да извлече нови и различни форми на јавен придонес, тоа не мора да ги решава интеркомуникативните предизвици со кои се соочува партиципативното планирање во пошироки размери.
АДАПТИРАЊЕ НА ИГРИТЕ НА УРБАНАТА РЕАЛНОСТ
Play the City разви игри за различни контексти ширум светот, од населено место во Кејптаун, Јужна Африка, до бегалскиот камп Заатари во Јордан. Според Џанин Лубзер, просторен планер во играта Play the City, организацијата сака да избегне да биде сфатена како „аутсајдери кои интервенираат во чувствителен контекст“.
Заедниците можат да имаат многу различни нивоа на меѓучовечка доверба и граѓански ангажман – двата клучни елементи за секој ефективен процес на консултации со јавноста. „Во многу од нашите проекти, културните и политичките ставови честопати беа бариера“, вели Лубзер, при што играчите се отвораат само кога се вовлечени во процесот на играње. Друго, треба да се земат предвид различните начини на учење при креирањето на игра. Во Јужна Африка, на пример, Play the City мораше да развие игра која работи за играчи кои не можеа да читаат или пишуваат, што беше постигнато со прилагодување на правилата за играње за да се фокусираат на дискусија и физичка интеракција наместо на технички правила. Без разлика на правилата за игри, некои несогласувања може да потраат со години, за да се здружат повеќе засегнати страни со цел да развијат остварлив исход. „Научивме дека дури и најмалата интервенција бара долгорочно разбирање на даден предизвик“, објасни д-р Еким Тан, основачот на Play the City.
На крајот, „игрите за планирање“ се соочуваат со истите пречки со кои се соочуваат многу амбициозни шеми за урбан развој: политичка волја или недостаток од неа. Ако на градот му недостига проактивен градоначалник или политичка поддршка неопходна за спроведување на идеите, секоја визија за соработка ризикува да остане сон на хартија. Иако, Амстердам не се обврза формално да имплементира какви било планови генерирани од играта, процесот на игри ја олесни размената на знаење и соработката меѓу засегнатите страни кои инаку не би стапиле во контакт. Токму ова отворање на нови линии на комуникација е клучен прв чекор во секој заеднички развоен процес на планирање.
