Donato di Pascuccio d’Antonio (1444-1514), попознат како Донато Браманте, припаѓа на големите мајстори на ренесансата. Родени под јаркото сонце и синото небо на Италија, кои уште од детство биле запознаени со најдобрите споменици на антиката, создале не само големи уметнички дела, туку и цела историска епоха.

ПОЧЕТОК НА КРЕАТИВНОСТА

Донато, кој израснал во семејство на селани во духот на Урбино, прво студирал сликарство и постигнал успех во модерното ѕидно сликарство во тоа време, создавајќи илузија на дополнителен простор. Но, веќе во детството, според неговиот биограф Џорџо Вазари, тој ја сакал геометријата и правел математички пресметки за изградба на објекти.

И покрај популарноста на Донато Браманте, неговата биографија е далеку од целосна. Информациите за раните дела на архитектот се многу ретки, познато е дека тој многу патувал, изведувајќи помали нарачки во Урбино, Бергамо, Мантова, Фиренца и други италијански градови. Главниот резултат на тие талкања биле искуството и знаењето, создадени не само во процесот на работа, туку и под влијание на средбите со извонредните мајстори од таа ера.

Гравура

ВО КРУГОТ НА ГОЛЕМИТЕ

Делата на Браманте биле под влијание на познатите архитекти, уметници и скулптори од Италија: Филипо Брунелески, Ерколе де Роберти, Андреа Мантења и други. Браманте имал многу важна средба со Леонардо да Винчи, со кого блиску комуницирал. Но, тоа се случило подоцна, кога Браманте станал признат мајстор. Заедно со Леонардо, тој работел на архитектонските проблеми на проектирање светларници – кои не само што имале декоративна функција, туку служеле и како осветлување и вентилација.

ЛЕКЦИИ ЗА БОЕЊЕ

Првиот период на уметничкото дело е поврзан со сликарството, иако уште тогаш Браманте скицира антички урнатини и црта скици и планови на згради.

„Христос на столб“

Единствената преживеана слика од мајсторот е „Христос на столб“ – слика на дрво во опатијата Кјаравале во близина на Милано и фреската позната како „Арго“ во просторијата на богатство во дворецот на семејството Сфорца. Во „Христос на столб“ уметникот успеал да создаде многу реална и трагична слика која има силно емотивно влијание врз гледачот. Самата слика ја прикажува уметничката техника на Донато Браманте – создавајќи илузија на голем простор.

Уметничкиот дизајн на ентериери секогаш го привлекувал Донато повеќе од приказните, а неговата техника на прикажување на архитектонскиот простор влијаела на работата на италијанските уметници како Амброџо Бергоњ, Бернардо Зенале и други.

Но, страста кон архитектурата била посилна, а мајсторот во осумдесетите се посветил на ова подрачје. Кардиналот Асканио Сфорца го насочил вниманието на Донато Браманте, чија работа веќе била позната, и го поканил во Милано.

Во 1487 година, Браманте учествувал, како и Леонардо, Франческо ди Џорџо Мартини, Џовани Антонио Амадео и други, во натпреварот за куполата на Миланската катедрала, презентирајќи проект со квадратна основа и со директно потпирање на столбови, за што направил сега изгубен, дрвен модел.

Santa Maria delle Grazie

СВЕТА МАРИЈА КАЈ СВ. САТИРА (1482—1486)

Објектот е изграден во 11 век, но Браманте потполно го преуредил и обновил.  Документите што се скоро пронајдени не укажуваат дека решението на апсидата треба да му се припише на Браманте, но во стручната литература оваа констатација е најприсутна и покрај тоа што договорот од 1486 година главно го содржи името на Џовани Амадео.

На Браманте му припаѓа и уредувањето на ентериерот на црквата. Може јасно да се види начинот на уметник кој се специјализирал за внатрешно сликарство. Архитектот користел сликарство за да создаде илузија на голем простор и ѕидарска кореографија на еден од ѕидовите.

ЦРКВА САНТА МАРИЈА ДЕЛЕ ГРАЦИЕ

Првично, црквата била изградена во согласност со готските канони, но Браманте значително ја променил нејзината архитектура, на пример тројната апсида и скалите со столбови во коринтски стил. Таквата неочекувана интервенција на објектот ја направило оваа црква на чиј ѕид е Леонардовата „Тајна вечера“ уникатна архитектонска структура. Но нема цврсти докази дека апсидата е дело на Браманте, иако живеел во Милано во времето на нејзината изградба и на една црковна нарачка за мермер од 1494 година стои неговото име.

РИМСКИ ПЕРИОД НА КРЕАТИВНОСТ

Во септември Браманте отишол во Рим, каде што папата Јулиј II го назначил за главен архитект.

Под водство на Донато Браманте, се градат аркадите на неколку цркви, го создава огромниот двор на Белведере, ја украсува Палатата, учествува во изградбата на дворската палата и во проектот за црквата Св. Петар. Но, врв на неговата работа не е таа огромна структура, туку минијатурна капела.

TEMPIETTO ВО САН ПИЕТРО ВО МОНТОРИО

Оваа мала ротонда, изградена на местото каде што бил распнат апостол Петар, се смета за една од најдобрите дела што италијанските архитекти ги создале за време на ренесансата.

Tempietto (мала комеморативна гробница) е многу хармоничен и идеален во однос на архитектонската форма.

Eнтериерот на ротондата исто така е проект на Браманте. И овде е очигледен неговиот талент како архитект и сликар.

Донато Браманте почина на 11 април 1514 година во Рим и не го заврши најамбициозното дело во својот живот – проектот на базиликата Св. Петра. Меѓу најдобрите уметници од тоа време, Јулие II му ги доверил работите на Браманте. Останале само неколку негови проекти за Св. Петар во Рим, меѓу кои и познатиот „piano pergamena“ во кој тој предложи совршна централна основа со грчки крст, кој се карактеристична со хемисферична купола поставена во центарот на комплексот и четири помали грчки крстови поставен симетрично околу голема централна купола.

Проектот претставува пресуден момент во еволуцијата на ренесансната архитектура, претставувајќи ја кулминацијата на различните интелектуални и проектантски искуства. Големата купола инспирирана од Пантеон била проектирана да биде бетонска. И покрај серијата интервенции на Рафаело, Микеланџело и Мадерно, проектите на Браманти сепак влијаеле на развојот на зградата.

Улогата на овој исклучителен уметник во формирањето на ренесансната архитектура не е помалку значајна од придонесот на Леонардо да Винчи и Рафаело во сликарството и Микеланџело во скулптурата.