Асперн: урбана и енергетска утопија на Виена

Пред неколку години, нов град, Асперн, почна да се појавува на периферијата на Виена, кој според сите параметри може да стане добар пример за град на 21-от век. Овој нов град во рамките на градот се наоѓа на само 25 километри од центарот на Виена на површина од околу 240 хектари и е планиран како најиновативен енергетски ефикасен град во Европа.

До 2028 година, кога е планирано да се заврши изградбата, Асперн треба да има 20 илјади жители. Градот се планира целосно интегрално, за што сведочи неговата функционалност и просторната разновидност.

Езерото од пет хектари е главната одлика на овој град. Заедно со езерото, сликата за градот е формирана од мрежа на јавни простори што придонесува за квалитетот на животот на постојните и идните жители. Според планот за развој на градот, дури половина од областа на Асперна е окупирана од јавни простори. Постојат плато, плоштади, паркови, градини, шеталишта и улици.

Дизајнот на Асперн е почнат во 2002 година, кога е решено на ниво на град поранешната аеродромска зона да стане нова населба. Во текот на следните десет години, планирањето вклучувало серија истражувања, работилници и истражувања, а во 2012 година е усвоен мастер план од шведското биро Tovatt Architects and Planners. Уште во 2013 година е почнато ширењето на метрото и системите за јавен превоз, како и на целата инфраструктура, што веднаш го направило Асперн добро поврзан со центарот на Виена. Денес има 200 подземни линии од центарот на Асперн до центарот на Виена на линијата U2.

До 2019 година, најголемиот дел од станбениот фонд е изграден, а сега се градат деловни објекти, што ќе придонесе за целосна пропустливост на функциите меѓу Асперн и центарот на Виена.

Идејата со која се планирал градот била постојано да се развива и подобрува, па станал жива урбана лабораторија за цела Виена. Примери за најсовремена архитектура, технологија и инфраструктура може да се најдат токму тука. Објектите користат обновливи извори на енергија и уредите се управуваат преку телефон. Иако сето ова звучи како нешто што може да се спореди со научна фантастика, Асперн е ориентиран кон жителите и нивните потреби, на кои компонентите на „паметниот град“ се целосно прилагодени. Сите објекти во Асперн се опремени со модерна инфраструктура, така што целата емисија на јаглерод диоксид е на минимум, а во станбените единици е можно да се контролираат сите уреди и системи од далечина, преку мобилен телефон, така што нема дополнително време и енергија.

Околу езерото и центарот формиран е кружен пат – „Сончев булевар“, карактеристичен за градовите со паркови, што го одделува социо-економскиот центар од станбените единици. Планот на патот е дизајниран така што има градација во „јавноста“ и модалитетите на користење на улиците, така што сите тие се максимално безбедни и функционални. Покрај градацијата во сообраќајот, сличен пристап е применет и на планирањето на јавните урбани простори. Урбаните џебови, плоштади, висорамнини, полу-приватни преткомори и други области се стратешки позиционирани, кои за жал во нашата урбана практика обично се сведуваат на еден збор – плоштад. Оваа градација на просторите и нивните типови прецизно укажува на потребата да се донесат жителите на Асперн на највисоко можно ниво во рамките на интеракцијата, како и да се прилагодат просторите на што повеќе различни социјални групи.

На примерите за создавање паметни утопии, како што е „Асперн“, можно е да се анализира колку корисниците се подготвени за премин кон „дигиталниот живот“, односно дали навистина паметен град е прилагоден за секого? За да се реши овој проблем, во центарот на градот е формиран едукативен центар за обука на жителите да користат паметни технологии, но останува прашањето дали постарите жители или луѓето кои претпочитаат „аналоген живот“ можат да ги користат сите градски објекти без пречки?

Со 240 хектари, од кои 50 отсто се јавни простори, природна средина околу езерото на над пет хектари, 16 паркови и 11 плоштади, 40 илјади корисници, целосно дигитализирани 11 илјади станбени единици, а со намалувањето на употребата на моторни возила на 20 отсто, Асперн навистина може да се смета за пример за реализирана утопија и упатство за дизајн во 21 век.