Андреј Рубљов: Уметникот кој станал светец

Во христијанството талентот е третиран како божествен дар за човекот, како просветлување.

По антиката, христијанството било доминантна сила што ја обликувала европската култура – преку сликарството, музиката, литературата и архитектурата и секогаш во служба на верата.

Еден од уметниците, кои станал светец на православната црква, на посебен начин е значаен за историјата на уметноста.

Игумен Никон ги замолува Андреј Рубљов и старецот Данило да ја насликаат Света Троица Свети Сергиј Лавра

Името на Свети Андреј Рубљов се поврзува не само со златното доба на руската уметност, туку и со заживувањето на византиската уметност, откако таа изумрела за време на долгото владеење на Отоманската империја.

Точниот датум на неговото раѓање не е познат. Како веројатна година на раѓање се зема околу 1360 година, бидејќи во записите за неговата смрт (1430) се споменува дека умрел во длабока старост, што тогаш значело по 60-годишна возраст.

Се претпоставува дека живеел во Тросветната лавра на Свети Сергиј, во малото место Сергиеев Посад во близина на Москва.

Андреј Рубљов го слика  Спаски сабор

Во раните архиви, името Рубљов се среќава во врска со изградбата на разни цркви. Во 1380 година бил дел од кнежевскиот еснаф на занаетчии и уметници кои се селеле од град во град и граделе и украсувале цркви. По битката на Кулик поле помеѓу Монголската златна орда и Русите во 1380 година, многу нови цркви биле изградени во Русија и секоја била украсена од руски иконописци.

Рубљов се замонашил пред 1405 година и го зел името Андреј. Живеел во манастирот во заедница на сликари, меѓу кои се познати Теофан Грк и Прохор од Городец.

Рубљов често се смета за ученик на Теофан Грк, исто така познат византиски сликар, кој работел во Русија повеќе од 30 години. Сепак, неговата личност, како и погледите на светот, многу се разликуваа од оние на Андреј.

Сликите на постариот сликар се напнати и трагични, прикажувајќи ја грешната Земја како пекол.

За разлика од него, Рубљов во композицијата, бојата и изразот развил свој светол, хармоничен стил, отелотворувајќи ја ерата на ослободувањето.

Евангелието Хитрово

Неговото име како сликар првпат се појавува во 1405 година, заедно со Теофан Грк и Прохор од Городец, кога насликал икони и фрески за соборната црква Благовештение во московскиот Кремљ, од кои повеќето за жал биле уништени за време на пожар во 1547 година.

Отприлика во исто време, насликал минијатури на Евангелието Хитрово, илустриран Нов завет од почетокот на 15 век.

Книгата содржи осум минијатури на цели страници, портрети на четворицата евангелисти и четири слики на нивните симболи.

Азурното сина и зелена боја што ги користел во сликарството создавале чувство на леснотија и радост. Според историчарите на уметноста, светлината и чистотата се одраз на уникатноста на неговиот стил.

Фрагмент од композицијата „Страшен суд“ во црквата Успение на Пресвета Богородица во Владимир

На Рубљов му се припишуваат и фреските во црквата Успение на Пресвета Богородица во Владимир, како и „Сказна од Звенигород“ иконостасот во една црква, од кој се сочувани три икони.

„Сказна од Звенигород“

Сепак, за најпознато дело на Андреј Рубљов се смета иконата на Света Троица, која ја насликал за црквата Света Троица во Сергеј Посад.

Иконата откриена во 1904 година, наречена уште ии „Авраамовото гостопримство“, прикажува сцена од Стариот Завет, кога тројца ангели ги посетиле Сара и Аврам. Рубљов ги насликал како тројца млади гости, кои седат пред куќата на стариот Авраам. Пораката на делото е повеќекратна. Го прикажува единството во тројството (Отецот, Синот, Светиот Дух), но историчарите на уметност сметаат дека симболизира и молитва за единство во турбулентни времиња во Русија.

Света Троица

Во својата книга „Троиствена Лавра на Свети Сергиј и Русија“, филозофот и свештеник Павел Флоренски ја опишува иконата и стилот на големиот мајстор: „Она што нè восхитува и зачудува во делото на Рубљов не е темата ниту бројот три, ниту чашата на чесната трпеза, туку фактот што ни прикажува Откровение кое самиот го видел. Во околности на немири, среде локални војни, општо дивјаштво и татарска интервенција, во отсуство на мир, што ги мачело Русите , тоа бескраен неуништив мир отворен за окото… И тој необјаснив свет, таа неспоредливо небесно сина, таа неискажлива благодат на меѓусебното обожавање и таа мирна тишина, таа бескрајна покорност едни на други – тоа е уметничката содржина на Троица“.

Денес оваа икона е изложена во Третјаковската галерија во Москва.

Третјаковската галерија, Москва

По смртта на неговиот пријател и колега Данило Черни, со кој го обновувал манастирот откако бил опожарен до темел од Монголските златни орди, Рубљов заминал во Москва, во манастирот Андроник, каде што ги насликал своите последни фрески.

Таму починал во 1428 или 1430 година, а во негова чест во педесеттите години на минатиот век отворен е манастирски музеј, кој ја прикажува епохата и уметноста на Андреј Рубљов.

Смртта на Андреј Рубљов 

Станал првиот сликар во Русија кој е канонизиран за светец на Православната црква во 1988 година и неговиот ден се слави на 4. јули.

Во 1966 година рускиот режисер Андреј Тарковски го сними филмот „Андреј Рубљов“, делумно базиран на животот на Андреј, кој на некој начин е споменик на овој уметник.